بررسی نحوه مصرف قرص آهن توزیع شده در دبیرستان های دخترانه شهرستان ساری در سال های 90-89

آنمی فقر آهن شایع ترین مشکل تغذیه ای در سراسر جهان است که بیش از 2 میلیارد نفر را در دنیا تحت تأثیر قرار داده است . دختران نوجوان از جمله گروه های آسیب پذیر مهم هستند که بخش عمده ای از مبتلایان به فقر آهن را تشکیل می دهند. فقر آهن یکی از بزرگترین مشکلات سلامت همگانی است که با تأثیرات عمیق بر جسم و ذهن افراد موجب کاهش و اختلال در برخی توانایی های انسان ، کاهش سرعت رشد ، کاهش ضریب هوشی و قدرت یادگیری، تغییرات رفتاری(خستگی ، بی تفاوتی و . . )، افزایش ابتلا به بیماری ها ، افت تحصیلی ،افزایش شیوع و شدت کم خونی فقر آهن در دوران بارداری و به دنبال آن افزایش مرگ و میر مادران و افزایش سقط و مرده زایی و افزایش تولد نوزادان کم وزن و نارس می شود. در کشور ما از سال 1382 جهت پروفیلاکسی از فقر آهن در دانش آموزان ، طرح کشوری آهن یاری توسط وزارت بهداشت، در دبیرستان ها و مدارس راهنمایی سراسر کشور اجرا می شود. هدف از این مطالعه ، بررسی نحوه مصرف قرص آهن توزیع شده در دبیرستان های دخترانه شهر ساری طی سال های 90-89 است . روش مطالعه : این مطالعه از نوع توصیفی تحلیلی بود و در آن 500 دانش آموز دبیرستانی به طور تدریجی و تصادفی از 6 دبیرستان و هنرستان و فنی حرفه ای شهرستان ساری ، از مقاطع تحصیلی اول تا سوم دبیرستان وارد مطالعه شدند. در این مطالعه سعی شده دانش آموزان از تمام اقشار جامعه در قسمت های مختلف شهر(مناطق فقیر نشین، مرکز شهر، سطح بالای جامعه) اعم از مدارس دولتی و غیر دولتی مورد بررسی قرار گیرند. در بین دانش آموزان پرسش نامه هایی توزیع شد. پرسش نامه ها در برگیرنده سوالاتی در مورد مصرف قرص آهن ، علل عدم مصرف قرص آهن ، علایم آنمی فقر آهن ، مصرف گوشت قرمز و آموزش در دبیرستان و ... بود. پس از جمع آوری اطلاعات از روی پرسش نامه ها ، آنالیز آماری بر اساس نرم افزار19 spss انجام شد. آزمون کای دو استفاده شد. p<0.05 معنی دار تلقی شد. یافته ها : نتایج پژوهش نشان داد از 500 دانش آموز تحت بررسی20.6 % قرص آهن توزیع شده را به صورت منظم مصرف می کردند. 29.2% قرص آهن را اصلاً مصرف نمی کردند. 50.2% دانش آموزان قرص آهن را نامنظم(گهگاه) مصرف می کردند. پس در صد بالایی از دانش آموزان، قرص آهن را مصرف نمی کردند یا نامنظم مصرف می کردند. علت عدم مصرف قرص آهن در کسانی که آن را نامنظم مصرف یا اصلاً مصرف نمی کردند به ترتیب ، عدم تحمل گوارشی: 68% ، طعم بد قرص آهن: 19% ، عدم احساس نیاز به قرص آهن: 10% ، اعتقاد به نداشتن کم خونی: 2% ، عدم علاقه به خوردن قرص: 1% بوده است. در 74% موارد قرص آهن به صورت منظم به دانش آموزان عرضه می گردید و در 26% باقی مانده ارائه قرص آهن از نظم خاصی برخوردار نبود. از این تعداد دانش آموز، 76.6% در مورد نحوه مصرف قرص آهن و فواید آن آموزش های لازم را دیده بودند و در بین کسانی که آموزش دیده بودند، میزان بیشتری، قرص آهن را مصرف می کردند. نتیجه گیری : بر اساس بررسی انجام شده، گروه های مورد مطالعه از نظر معیار های دموگرافیک شامل سن، سطح سواد مادران و سطح سواد پدران ، تفاوت آماری معنادار نداشتند. بدیهی است که با افزایش سن سطح آگاهی، دانش و درک افراد (دانش آموزان) بر لزوم مصرف قرص آهن افزایش می یابد، سطح سواد مادران می تواند فرصت های آموزشی برای دختران را متأثر نماید، سطح تحصیلات پدر نیز می تواند تا حدودی میزان درآمد و تغذیه افراد خانواده را تحت تأثیر قرار دهد. یافته های فوق نشان می دهد که اکثر دانش آموزان دبیرستانی، قرص آهن توزیع شده در دبیرستان را به صورت منظم، مصرف نمی کنند. این امر می تواند نشأت گرفته از عدم نظارت مستقیم مسئولین اجرایی طرح آهن یاری، آموزش ناکافی و اهمیت ندادن به مقوله فقر آهن باشد، بنابر این با توجه به اقدام هزینه بر دولت جهت پروفیلاکسی از فقر آهن در دانش آموزان (طرح آهن یاری )، صرف وقت و هزینه بیشتری جهت آموزش موثر و مداوم در دبیرستان ها و مدارس راهنمایی کشور ضروری به نظر می رسد. کلمات کلیدی : کم خونی فقر آهن ، دانش آموزان دختر دبیرستانی ، طرح آهن یاری